TODAM, 2024 yılında Bangladeş’te üniversite öğrencilerinin öncülük ettiği kamuda kontenjan protestolarını ele alan “Bangladeş’in Temmuz Devrimi: Ulus İnşasında Gençlik Odaklı Yeni Bir Dönem” başlıklı raporunu yayımladı.
Bangladeş’teki öğrenci hareketinin yapısal siyasal değişim talebinin incelendiği bu rapor Bangladeşli akademisyen Dr. Abdullah al-Mamun tarafından kaleme alındı.
Raporda, Temmuz 2024’te yaşanan olaylar “sadece bir protesto değil, adalet, liyakat ve kapsayıcı demokratik katılım talepleriyle şekillenen bir kuşak kırılması” olarak değerlendirildi.
Protestoların “Bangladeş tarihinin önemli bir dönüm noktası” olduğu vurgulanan raporda, bu eylemler sonrasında kurumsal zayıflıkların giderilmesi, ekonomik eşitsizliğin azaltılması, güvenliğin sağlanması ve insan haklarına bağlı kalınmasının, “Bangladeş’in bölgedeki ve dünyadaki demokratik yenilenme örneklerinden biri olacağını” ifade edildi.
Raporda ayrıca, Hindistan, Çin, ABD ve uluslararası kuruluşların tepkilerinin analiz edildiği ve protestoların ardından bölgede meydana gelen “jeopolitik gerilimlerin” de ele alındığı ifade edildi.
Öğrenci protestolarının ülkede geniş çaplı bir “toplumsal kırılmaya” sebep olmasıyla devam eden sürecin detayları dikkatle incelendi. Gösterilerin özellikle üniversite öğrencileri ve işçi grupları tarafından organize edilmesi, bu protestoları farklı kılan bir unsur olarak öne çıkıyor.
Raporda, protestoların esas sebepleri arasında “süregelen sistematik adaletsizlik ve kurumsal yozlaşma” gösterilirken, bu gösterilerin Asya’nın güneyinde yarattığı yankılara da yer verildi.
Ne olmuştu?
Bangladeş’te 1971’deki Bağımsızlık Savaşı’nda görev almış kişilerin çocuklarına kamuda kontenjan ayrılmasına karar verilmesinin ardından, Temmuz ortasında öğrencilerin öncülük ettiği protestolar patlak vermişti. Yüksek Mahkeme, Temmuz sonunda kontenjan kotası oranlarını düşürdüğünde ise protestolar sona erdiği belirtilmişti.
Gösterilerdeki şiddet olaylarından sorumlu tutulan Cemaat-i İslami Partisi ve onun öğrenci kanadının yasaklanmasının ardından protestocular, bu kez gösterilerde hayatını kaybedenler için “adalet” talebiyle sokaklara döküldü.
Bangladeş’teki bu gösteriler sırasında ortaya çıkan şiddet olaylarında yüzlerce insan hayatını kaybetti, binlerce kişi de gözaltına alındı.
Şiddet olaylarının devam etmesi üzerine Başbakan Şeyh Hasina, resmi konutundan ayrılarak askeri helikopterle Hindistan’a gitmeyi tercih etti; bu esnada göstericiler Başbakan’ın resmi konutunu bastı.
Nobel ödüllü Muhammed Yunus, 8 Ağustos’ta geçici hükümet başkanı olarak göreve başlamıştı.
